Regenwater is gratis, zacht en overvloedig – of dat zou het in elk geval moeten zijn. Door de klimaatverandering krijgen we echter te maken met langere periodes van droogte en afgewisseld plotselinge, hevige regenval. Het riool kan die pieken vaak niet aan, met wateroverlast tot gevolg. Tegelijkertijd kampen tuinen, parken en landbouwgronden met droogte en dalende grondwaterstanden.

Waterafkoppelen biedt een eenvoudige en duurzame oplossing. Door regenpijpen af te koppelen van het riool en het water op te vangen of te laten infiltreren in je eigen tuin, help je mee aan een gezonder watersysteem. Je voorkomt overbelasting van het riool en je maakt slim gebruik van een natuurlijke bron: regen.

Wij besloten onze regenpijp aan het tuinhuisje af te koppelen en delen graag hoe wij dat aanpakten – inclusief een zelfgebouwd aquaduct.

Wat is waterafkoppelen precies?

Waterafkoppelen betekent dat je regenwater dat via daken wordt opgevangen, niet langer afvoert via het riool maar lokaal opvangt of laat infiltreren. Dit kan op verschillende manieren:

  • In een regenton
  • In een wadi (een verlaging in je tuin waar water langzaam in de bodem zakt)
  • Via grindstroken of open gootjes
  • In infiltratiekratten onder de grond

Zo belast je het riool minder, voorkom je wateroverlast en houd je water beschikbaar voor later gebruik.

Waarom is het belangrijk – nu meer dan ooit?

De gevolgen van klimaatverandering zijn in elke straat merkbaar: zomers worden droger, regenbuien worden extremer. Die combinatie leidt tot watertekorten en tegelijk een groter risico op natte voeten.

Met waterafkoppeling:

  • Help je de riolering bij piekbuien
  • Voorkom je dat schoon regenwater onnodig wordt gezuiverd
  • Ondersteun je de aanvulling van het grondwaterpeil
  • Creëer je je eigen watervoorraad voor tuin of schoonmaak

Je hoeft daarvoor geen grootgrondbezitter te zijn. Ook in een kleine tuin kun je met slimme oplossingen een verschil maken.

Hoe kun je regenwater opvangen?

Er zijn verschillende manieren om regenwater slim te benutten:

1. Regenton

Een toegankelijke en veelgebruikte methode. Regenwater wordt via een vulautomaat van de regenpijp omgeleid naar de ton. Zodra de ton vol is, stroomt het overtollige water terug via de regenpijp of een overstort.

2. Infiltratiekrat of grindput

Deze systemen zitten onder de grond en geven regenwater langzaam af aan de bodem. Onzichtbaar, maar effectief.

3. Wadi of verlaging

Een open geul of verlaging in de tuin waar water tijdelijk in blijft staan en langzaam infiltreert. Zorgt tegelijk voor biodiversiteit.

4. Groene daken

Planten en sedum op het dak houden regenwater vast en geven het vertraagd af. Vooral geschikt voor platte daken.

5. Open goten of aquaducten

Sfeervol en functioneel. Water stroomt zichtbaar via een goot naar een lagergelegen plek, zoals een grindbak of plantenborder.

Regentonnen: welke soorten zijn er?

Wij hebben gekozen voor de GRAF Regenton vierkant met deksel (300 L), een praktische kunststof regenton die goed tegen weer en UV kan. Deze staat op een regentonvoet, waardoor we makkelijk met een gieter water kunnen aftappen. En hij staat stevig.

We hebben er twee gekoppeld via een overstort, zodat als de eerste vol is, het water vanzelf naar de tweede loopt. Daarna stroomt overtollig water door ons eigen “aquaduct” naar een grindbak.

Andere modellen:

  • Houten regentonnen: nostalgisch en mooi, maar zwaar en vaak duurder. Onderhoudsgevoeliger.
  • Slimline regentonnen: smalle modellen voor kleinere ruimtes of balkons.
  • Regentonnen met plantenbak: decoratief en functioneel.
  • Ondergrondse tanks: grote opvangcapaciteit, maar meer graafwerk.
  • Regentonnen met ingebouwde pomp: handig bij grote tuinen of automatische bewatering.

Materiaalkeuze:

  • Kunststof (PP of PE): licht, weerbestendig, vaak goedkoper
  • Hout: mooi maar onderhoudsintensief
  • Metaal: duurzaam, maar gevoelig voor roest zonder coating

Praktische aandachtspunten bij plaatsing

Een regenton plaatsen lijkt simpel, maar met een paar slimme keuzes haal je er meer uit:

  • Zet je ton op een verhoging, bijvoorbeeld een voet of stenen, zodat je makkelijk water kunt aftappen.
  • Gebruik een vulautomaat die zichzelf afsluit bij een volle ton.
  • Zorg voor een goede overstort naar een tweede ton of infiltratievoorziening.
  • Dek de ton goed af tegen muggen en bladeren.
  • Laat je regenpijp eindigen op een plek waar geen wateroverlast kan ontstaan (zeker bij woningen met kelder).
  • Denk vooruit: maak het systeem demontabel voor onderhoud of uitbreiding (zoals wij deden).

Wij hebben ook een bladvanger bovenop het dak van het tuinhuisje. Die maakt het schoonhouden van de regenwaterinstroom een stuk makkelijker.

Wat kun je met regenwater doen?

Regenwater is zacht (kalkvrij) en ideaal voor buitengebruik:

  • Sproeien van de moestuin (zoals wij)
  • Kamerplanten water geven
  • Auto wassen (zonder chemicaliën)
  • Terras of tuinmeubels reinigen
  • Toilet doorspoelen (alleen met binneninstallatie)

Let op: drinkwater maken van regenwater vergt geavanceerde filtering en is in Nederland meestal niet nodig.

Onderhoud en tips uit de praktijk

We gebruiken dit systeem sinds kort in deze opstelling, maar we hebben al jaren ervaring met regentonnen. Enkele tips:

  • Bladvangers schoonmaken: minstens 1x per seizoen
  • Tonnen legen voor de winter of vorstbestendig maken
  • Deksel goed sluiten: voorkomt muggen en vervuiling
  • Controleer overstort op verstopping
  • Gebruik regenwater binnen een paar weken om stilstaand water te voorkomen

Onze tonnen lopen snel vol, zeker in het voor- en najaar. In de zomer gebruiken we het water bijna dagelijks voor de moestuin.

Lokale regelgeving en subsidiemogelijkheden

In sommige gemeenten of waterschappen krijg je subsidie voor het afkoppelen van regenwater. Denk aan vergoeding voor materialen of gratis advies. Omdat dit sterk per regio verschilt, adviseren we om bij je gemeente of waterschap te informeren naar de mogelijkheden.

Ook zonder subsidie loont het vaak al binnen een paar jaar. Je bespaart op kraanwater, helpt het milieu en krijgt er een praktische oplossing voor terug.

Ons voorbeeld van waterafkoppelen: van regenton tot aquaduct

Onze installatie bestaat uit:

  • Een afgekoppelde regenpijp op het tuinhuisje
  • Een eerste GRAF regenton (300 L) op een voet
  • Overstort naar een tweede GRAF regenton
  • Eindpunt in een grindbak met open bodem, ver van onze woning

Het hele systeem is demontabel opgezet, zodat we bij onderhoud makkelijk onderdelen kunnen verwijderen of uitbreiden. Zo kunnen we in de toekomst wellicht nog meer opvang realiseren.

Wat begon als een praktisch plan voor de moestuin, is uitgegroeid tot een klein stukje waterbewust tuinieren. Geen subsidie, geen ingewikkeld systeem – gewoon zelf aan de slag met regenwater.

Kleine ingreep, groot verschil

Waterafkoppelen is geen hogere wiskunde. Met een paar onderdelen en een middag werk kun je al beginnen. Je helpt het milieu, voorkomt wateroverlast en spaart op drinkwatergebruik.

En het mooiste? Je werkt mee aan een groenere toekomst. Letterlijk. Want zonder water, geen groei.

Lees ook:

Ben jij al bezig met het waterafkoppelen, of ben je van plan te starten?

Foto: Miranda de Jong
#nospon