Solliciteren doe je zo- Het interview

Aangezien de wereld maar zeker ook de Nederlandse economie aan het aantrekken is, besloot ik enige tijd geleden een blog te schrijven over solliciteren in het algemeen. Hierin gaf ik een aantal, hopelijk handige, tips over solliciteren op basis van mijn eigen ervaring als sollicitant (welke redelijk beperkt is) maar vooral als werkgever/aannemend manager. Dus de tips zijn vooral geschreven op basis van wat een bedrijf graag zou willen zien in een sollicitant. Het achterliggende idee is dan ook dat als je weet wat de werkgever wil, dat je je beter kunt voorbereiden op de sollicitatie.

Met dezelfde gedachte wil ik in deze blog wat dieper ingaan op het interview zelf. Hoe verloopt een typisch interview? Welke vragen mag je verwachten? Waar is de interviewer naar op zoek in een sollicitant? Wellicht met wat meer inzicht in de typisch structuur van een sollicitatiegesprek nemen je kansen op een prachtige functie weer net een paar procent toe. Immers een medewerker die een hoge “job satisfaction” heeft, heeft vaak ook een hoog prestatieniveau.

Sollicitatiegesprek structuur:

Een sollicitatiegesprek heeft vaak een vaste structuur. Niet omdat recruiters en managers rigide zijn opgeleid, maar simpelweg omdat het een logisch verloop is. Meestal ziet de structuur er als volgt uit:

Opening/kennismaking

Hierin stellen de kandidaat en interviewers zich aan elkaar voor.  Afhankelijk van de aard van het bedrijf of de functie waarnaar je solliciteert. Er kan nog wat informatie verstrekt worden over de procedure. Over de functie-eisen of het bedrijf in het algemeen. Dit is allemaal bedoelt om het ijs een beetje te breken en om de context van het interview aan te geven en duurt meestal ook niet meer dan een paar minuten. Een meer ervaren interviewer zal dan ook zijn best doen om een wat nerveus ogende sollicitant wat op het gemak te stellen.

Informatie vergaren

Dit deel is voor het bedrijf het belangrijkste deel van het gesprek. Door informatie te vragen over je vorige functie, hoe je als mens in elkaar steekt en wat je typische gedragingen en voorkeuren zijn, zal het bedrijf proberen te voorspellen hoe jij als potentiële medewerker zou presteren. Want in tegenstelling tot beleggingsfondsen waar “in het verleden behaalde resultaten geen garantie geven voor de toekomst” geldt bij mensen “in het verleden getoond gedrag is de beste voorspeller voor toekomstig gedrag”.

Het is dan ook voor een bedrijf heel belangrijk om erachter te komen welk gedrag je getoond hebt in vorige banen en functies om een bepaald resultaat te behalen. Ze zullen dan ook typische vragen stellen om hierachter te komen. Hoe meer vragen je kunt beantwoorden en hoe meer relevante informatie je van jezelf kunt meegeven in dit deel van het gesprek, hoe meer de interviewer het gevoel krijgt een goed beeld van je te kunnen maken en daar draait het om.

Vragen van de kandidaat beantwoorden

In bijna alle sollicitatiegesprekken zal je als kandidaat zelf ook de kans krijgen om wat vragen te stellen. Ik maak redelijk vaak mee dat de kandidaat geen verdere vragen heeft aan het einde van het gesprek. En als alles duidelijk was, is dat prima hoor. Echter middels een of twee goede vragen kun je nog een extra situatie creëren om iets meer van je interesse of talenten te laten zien. Het kan dus handig zijn om voorafgaande aan het gesprek goed nagedacht te hebben over wat je van het bedrijf zou willen weten.

Einde

Na het beantwoorden van vragen van de kandidaat eindigt meestal het gesprek. In deze fase krijg je vaak te horen hoelang het duurt voordat je bericht krijgt over het besluit of over een eventuele tweede ronde gesprekken.

Natuurlijk valt er over iedere fase van het gesprek veel te zeggen en kunnen we diep in detail gaan. Maar naar mijn mening er zijn een aantal zaken die meer impact hebben op je potentiële aanname dan andere en die wil ik er graag even uit lichten.

Waar op te letten voor en tijdens het gesprek?

Kennismaking

Zoals ook gemeld in de vorige blog, is je voorkomen erg belangrijk. Wanneer je twijfelt tussen netjes en casual (bijvoorbeeld een kostuum vs. een jeans en shirt), bedenk je dan het altijd beter is om wat chiquer gekleed te zijn dan niet chique genoeg. Een kandidaat vakkenvuller die in een kostuum op gesprek komt is misschien wat vreemd, maar het zal zijn kansen wellicht niet verlagen. Een kandidaat filiaalmanager of bedrijfsvertegenwoordiger die in een jeans en shirt binnenwandelt, kon zijn kansen wel eens negatief beïnvloed hebben. Denk ook even aan een lekker geurtje. Altijd prettig. Maar een aantal minder voor de hand liggende tips kunnen zijn:

• Neem een aantal kopieën van je CV en diploma’s mee. Het komt nogal eens voor dat een manager of recruiter uit een vorige meeting komt en je CV nog niet geprint heeft (eigenlijk niet goed, maar het is mij ook wel eens gebeurt). Je maakt een geordende en verzorgde indruk als je op dat moment een smetteloos CV kunt overhandigen.
• Wees jezelf. In iedere blog die je over solliciteren leest, staat deze opmerking. Men is erop uit om jou te leren kennen en om zo te kijken of je een match bent voor de functie en het bedrijf. Dus jij en het bedrijf zijn er beide bij gebaat als je je niet anders voordoet dat je bent. Een beetje nerveus zijn is dan ook helemaal niet erg. Je laat daarmee alleen maar zien dat je het belangrijk vindt. Het is ook helemaal niet erg om te melden als je het spannend vindt. Dit creëert alleen maar begrip en een open communicatie.

Informatie vergaren

Zoals al gezegd, is in het verleden getoond gedrag de beste voorspeller voor toekomstig gedag. Om erachter te komen wat voor soort mens je bent en welke ervaringen je hebt opgedaan, zijn er een heel aantal technieken. De meest eenvoudige techniek van interviewen is d.m.v. het stellen van open vragen. De beste open vragen zijn vragen die niet beantwoord kunnen worden door een simpel antwoord, die niet geoefend kunnen worden, en die het delen van informatie bevorderen. Het zijn de typische “wie, wat, waar, wanneer, waarom (hoe)” vragen.

• Een interessante techniek die hierop bouwt is de STAR methode. Middels deze methode probeer een recruiter of manager meer van de kandidaat te leren door te vragen naar specifieke situaties, de taak in die situatie, de genomen actie en het bereikte resultaat. Deze methode vertaalt zich in een typische set vragen:
  Situatie: Beschrijf eens een situatie in je vorige of huidige functie waarin je een bepaald gedrag hebt getoond.
  Taak: Beschrijf welke taken genomen moesten worden in betreffende situatie
  Actie: Welke acties heb je zelf ondernomen om ervoor te zorgen dat de genoemde taken volbracht werden?
  Resultaat: Wat was het resultaat van je handelen?
  Kortom, door voorafgaande aan het gesprek een aantal situaties uit te kiezen waarin je positief en voor de functie relevante eigenschappen en gedragingen hebt laten zien, kom je goed beslagen ten ijs en kun je het gesprek stroomlijnen.

De “klassieke” sollicitatievragen

Bij bijna ieder interview komen wel een aantal bijna klassiekers voorbij. Maar ondanks het feit dat het internet vol staat met voorbeelden van deze standaard vragen, zal het je toch verbazen hoe veel sollicitanten geen bevredigend antwoord hierop kunnen geven. Vandaar hier toch nog eens een lijstje van typische vragen die je mag verwachten in je sollicitatiegesprek en de reden waarom een bedrijf geïnteresseerd is in het antwoord.

• Waar zie je jezelf binnen ons bedrijf in 5 jaar? En binnen 10 jaar? (Laat ambitie zien, maar ook realistische verwachting)
• Wat zijn je sterke eigenschappen? (Indicatie hoe goed je jezelf kent)
• Waar liggen je ontwikkelpunten? (Idem)
• Hoe zit je als mens in elkaar? Hoe functioneer je in een team? (Men is op zoek naar een beschrijving van je karaktereigenschappen alsook hoe je typisch met mensen om gaat.)
• Waar ben je naar op zoek? (Men wil weten wat je motiveert en wat je als uitdagend ervaart en dus ook of de functie bij je zal passen. Mogelijk denkt men ook dat een andere functie, waar je wellicht niet op gesolliciteerd hebt, ook bij je kan passen)
• Waarom wil je weg bij je huidige werkgever? (Men zoekt de motivatie achter je vertrek. Deze vraag wordt bijna altijd gesteld en is dan ook redelijk belangrijk. Ongeacht de reden waarom je wilt vertrekken, blijf altijd positief of op z’n minst neutraal over je huidige werkgever. Onthoud je van persoonlijke negatieve uitlatingen en moddergooien. Een medewerker die een positief verhaal kan geven over een lastige arbeidssituatie wordt meer gewaardeerd dan iemand die gal spuwt over zijn vorige werkgever. Dus bereidt deze vraag goed voor. En als je ontslagen bent, ben er gewoon eerlijk over.)
• Vertel eens iets over jezelf. (Dit is soms een lastig verzoek. Men is vaak opzoek naar hoe je jezelf zou omschrijven, maar omdat het een generieke vraag is, kan het zijn dat je informatie geeft waarop men niet zit te wachten of die niet past bij de vacature. Mijn advies is dan ook, vraag waar men naar op zoek is of om wat specifieker te zijn.)
• Waarom ben je geïnteresseerd in de baan. (Men wil je motivatie voor de sollicitatie boven tafel krijgen)
• Waarom zouden wij jou moeten aannemen? (Men wil kijken hoe je jezelf zou verkopen en wat je selling-point dan is. Voorbeelden van sterke antwoorden zijn: “omdat ik verder ga dan de meeste”, “omdat ik bovengemiddeld gemotiveerd ben”, “omdat de functie me op het lijf geschreven staat”, “omdat deze rol past bij mijn groeipotentieel en ambitie”, etc. Minder goede antwoorden vind ik zelf: “omdat ik de beste ben”, “waarom niet?”, en “dat weet ik niet”.)
• Als ik een van je vrienden zou bellen, hoe zou hij jou beschrijven? (Men wil kijken of je jezelf goed kunt beschrijven alsook beschikt over zelfkennis)
• Wat zoek je in een werkgever? (Men wil controleren of het bedrijf en de bedrijfscultuur bij je wensen past)

Schijnbaar onzinnige vragen

Er zijn ook interviewers die op het oog vreemde vragen stellen aan sollicitanten. Vragen zoals: Als je een autobiografie zou schrijven, wat zou de titel zijn. Of hoeveel vliegtuigen zijn er in de wereld. Wat zou je doen met 1.000.000 pingpong ballen. Dit soort vragen zijn vaak bedoelt om je analytische vaardigheden, creativiteit of simpelweg flexibiliteit te testen. Persoonlijk ben ik geen voorstander van dit soort schijnbaar functie-onafhankelijke vragen omdat het, naar mijn mening, voorkeur geeft aan goed gebekte sollicitanten en niet direct de meest capabele. Maar er zijn managers die ze stellen, dus wil ik ze je toch niet onthouden.

Maar wat er ook gebeurt, probeer altijd jezelf te blijven en reageer authentiek en oprecht. Immers eerlijkheid duurt nog altijd het langs.

Vragen van de kandidaat beantwoorden:

Uiteindelijk komt er een moment dat men het gevoel krijgt voldoende informatie van je gekregen te hebben om een goed beeld over je te vormen. Nu krijg je vaak zelf nog even de kans wat vragen te stellen. Dit is een uitgelezen kans om nog iets van je te laten zien of om wat relevante informatie lost te peuteren. Generiek geldt, hoe hoger de functie waarop je solliciteert, des te belangrijker om goede vragen te stellen. Voorbeelden van goede vragen zijn:

• Hoe groot is het bedrijf en de afdeling waarin ik zou komen te werken?
• Wat zijn de ambities van het bedrijf?
• Zal ik moeten reizen in deze functie? Zo ja, hoeveel ongeveer?
• Wat zijn de mogelijkheden tot persoonlijke groei en ontwikkeling?
• Aan wie rapporteer ik? Wie is mijn leidinggevende?
• Wat zijn mijn verantwoordelijkheden?
• Hoe groot zal mijn team zijn? Hoeveel mensen rapporteren aan mij?
• Wat zijn de volgende stappen in de procedure? Wanneer zou ik bericht of ik aangenomen ben of niet mogen verwachten?

Wat je ook vraagt, denk van tevoren even goed na over wat je graag nog van de functie of het bedrijf wilt weten. Het komt namelijk nogal knullig over als men je de functie aanbiedt en je dan alsnog allerlei vragen hebt over wat de functie inhoud en je eigenlijk nog twijfelt.

Solliciteren het einde

Net zoals een eerste indruk ontzettend belangrijk is, is ook je exit van enige belang. Dus eindig je sollicitatiegesprek zoals je hem begint, ben hoffelijk, schud je gesprekspartner de hand en bedank hem of haar vriendelijk voor het gesprek. Het schaadt ook niet om op het laats nog even je motivatie te benadrukken. Iets in de trend van: “Bedankt voor het aangename gesprek. Ik vind de functie perfect voor mij en ik hoop dat ik u heb mogen overtuigen dat ik een geschikte kandidaat kan zijn alsook een waardevolle toevoeging voor u bedrijf.” laat bij mij altijd een positief gevoel achter over de motivatie van de sollicitant.

Geen enkel sollicitatiegesprek het is hetzelfde

Natuurlijk omdat geen enkel sollicitatiegesprek hetzelfde is, valt er nog heel veel meer over te vertellen. Echter, ik hoop dat een beschrijving van deze hoofdlijnen, de aanpak van recruiters alsook een lijstje van de meeste gestelde vragen je zullen helpen om je goed voor te bereiden op de volgende stap in je carrière. We spenderen immers een groot gedeelte van onze tijd op ons werk en een leuke baan hebben die je motiveert is dan ook een groot genot en de moeite waard om voor te strijden, vind je niet?

En zoals altijd, mocht je nog vragen of opmerkingen hebben, neem gerust contact met me op. Ik kan je niet garanderen dat je een baan krijgt op basis van deze adviezen, maar als ik kan, help ik je in ieder geval graag.

Lees ook:

• De afronding, aanname of afwijzing
• Curriculum Vitae (CV)

Wat zou jij graag willen weten over solliciteren? Ik (Tom) beantwoord je vragen met veel liefde en plezier